تاقدیس شامیلو

زاگرس چین خورده به بخشی از رشته کوه زاگرس گفته می شود که در آن پوشش رسوبی روی پی سنگ بر اثر اعمال نیروهای زمین ساختی چین خورده و تاقدیس ها و

ناودیس های متناوبی در راستای شمال باختر – جنوب خاور شکل گرفته اند. داده های موجود نشانگر آن است که چین خوردگی های این بخش از زاگرس به لحاظ تاثیر گسله های پی سنگی، حضور گنبدهای نمکی، راندگی های پنهان، فروافتادگی ها و خمش ها چندان ساده نیست، به گونه ای که نام زاگرس چین خورده و گسلیده برای آن با مسماتر است.

بسیاری از زمین شناسان، تغییر روند و خمیدگی محور چین ها را ناشی از عملکرد دو فاز دگرشکلی پی در پی و جداگانه می دانند. در فاز نخست فشردگی و چین خوردگی در راستای شمال باختر – جنوب خاور انجام شده و در مرحله دوم دگرشکلی برشی راستگرد مربوط به گسله های امتدادلغز باعث روند های خاوری – باختری و خمیدگی محور چین ها شده است.

نظرات مختلفی در مورد زمان چین خوردگی ها وجود دارد. عده ای بر این باوراند که حرکات اصلی چین خوردگی زاگرس مربوط به اواخر میوسن پایانی و یا پلیوسن آغازین، یعنی مدت ها پس از یکی شدن مجدد لبه صفحات زاگرس و ایران مرکزی صورت گرفته است. اما شواهد ساختاری و چینه نگاری گویای آن است که چین خوردگی زاگرس، از کرتاسه پسین آغاز شده و در زمان پلیوسن به بیشترین اندازه ی خود رسیده است. امروزه نیز به دلیل تداوم حرکت پوسته ی عربستان به سمت ایران، چین خوردگی زاگرس ادامه دارد و جابجایی افقی آن به صورت میانگین حدود ۴ سانتیمتر است و حرکت های قائم آن بیش از ۲ میلیمتر در سال برآورد می شود.

تاقدیس شامیلو یکی از چین های زاگرس چین خورده است که در مرز استان فارس با استان هرمزگان واقع شده است. این چین زیبا با راستای تقریباً خاوری – باختری و میل دوطرفه دارای محوری چین خمیده است. گسلش هایی هم بخش هایی از این چین را متاثر گرده اند و در بخش خاوری نیز، برونزد یک گنبد نمکی بخش هایی از این چین زیبا را از بین برده است. قدیمی ترین واحد سنگی برونزد یافته در این تاقدیس، سنگ آهک های سازند آسماری به سن الیگومیوسن و جوان ترین واحد سنگی کنگلومرای بختیاری به سن پلیوسن است. در این میان از قدیم به جدید سازندهای گچساران، میشان و آغاجاری نیز برونزد یافته اند. البته واحد های آبرفتی کواترنری نیز بخش هایی را پوشانده اند. پهنای این چین در گسترده ترین بخش حدود ۱۵ کیلومتر و طول آن حدود ۴۲ کیلومتر است. گنبد نمکی دیگری نیز در دشت جنوبی و در منتهی الیه بخش باختری چین بیرون زده است که این چین را متاثر نکرده است.

برای دسترسی به این چین زیبا باید مسیر روستای تاریخی زادمحمود را پی گرفت. زاهد محمود یکی از روستاهای بخش مرکزی از توابع شهرستان لارستان واقع در استان فارس می باشد. این روستا در دشتی بزرگ به همین نام واقع شده است. نام این روستا در قدیم باشدویه یا باشتویه بوده که قدمتی برابر با ۸۰۰ سال دارد و چون امامزاده ای از نوادگان امام موسی کاظم (ع) به نام سلطان نجم الدین محمود در این مکان مدفون می باشد ، پس از انقلاب به نام همین امامزاده تغییر یافته است.

برای دسترسی به این روستا در جاده بندرعباس به سمت لار بعد از عبور از روستاهای ایسین ، قلات ، تازیان ، کهورستان ، چاه موخور و دشت جیهن ، به ابتدای راه حوزه ی استحفاظی لارستان می رسیم. اگر همین راه را بیست کیلومتر ادامه دهیم به پاسگاه انتظامی هرمود عباسی (میرخویی) و روستای هرمود می رسیم که سمت راست جاده تابلوی دسترسی به روستا قابل مشاهده است. با جدا شدن از جاده ی اصلی، ۲۴ کیلومتر باید پیموده شود تا به روستای زادمحمود برسیم. با رسیدن به روستا، کوهی باشکوه در شمال روستا خودنمایی می کند که همان تاقدیس شامیلوست.

تصویر هوایی این چین زیبا توسط “سید مجید میرکاظمیان” در پرواز تهران – عسلویه گرفته شده است. علاوه بر چین، دو گنبد نمکی هم در جلو و پسزمینه دیده می شوند. در تصویر گوگل ارث که در بالا ارائه شده است سعی شده تا سازندها و عوارض زمین شناسی عکس بر روی این تصویر ماهواره ای خوانا شود. نقشه زمین شناسی هم از نقشه ۲۵۰ هزارم لارستان (انتشارات شرکت ملی نفت ایران) برگرفته شده است.

کلمات کلیدی: آسماری , آغاجاری , استان فارس , ایران , بختیاری , تاقدیس , چین خوردگی , روستای زادمحمود , زاگرس , زمین گشت , سازند , شامیلو ,  طاقدیس , گچساران , لارستان , میوسن , زمین شناسی , زمین گردشگری , ژئوتوریسم